第3讲 数列不等式的证明问题(选用)
高考定位 1.数列中不等式的证明是浙江高考数学试题的压轴题;2.主要考查数学归纳法、放缩法、反证法等数列不等式的证明方法,以及不等式的性质;3.重点考查学生逻辑推理能力和创新意识.
真 题 感 悟
(2017·浙江卷)已知数列{x n }满足:x 1=1,x n =x n +1+ln(1+x n +1)(n ∈N *
). 证明:当n ∈N *
时, (1)0<x n +1<x n ; (2)2x n +1-x n ≤
x n x n +1
2
;
(3)12≤x n ≤12
. 证明 (1)用数学归纳法证明:x n >0. 当n =1时,x 1=1>0.
假设n =k (k ≥1,k ∈N *
)时,x k >0,
那么n =k +1时,若x k +1≤0,则0<x k =x k +1+ln(1+x k +1)≤0,矛盾,故x k +1>0, 因此x n >0(n ∈N *
).
所以x n =x n +1+ln(1+x n +1)>x n +1, 因此0<x n +1<x n (x ∈N *
). (2)由x n =x n +1+ln(1+x n +1)得,
x n x n +1-4x n +1+2x n =x 2n +1-2x n +1+(x n +1+2)ln(1+x n +1).
记函数f (x )=x 2
-2x +(x +2)ln(1+x )(x ≥0). f ′(x )=2x 2
+x x +1
+ln ()1+x >0(x >0),
函数f (x )在[0,+∞)上单调递增,所以f (x )≥f (0)=0, 因此x 2
n +1-2x n +1+(x n +1+2)ln(1+x n +1)=f (x n +1)≥0, 故2x n +1-x n ≤
x n x n +1
2
(n ∈N *
).
(3)因为x n =x n +1+ln(1+x n +1)≤x n +1+x n +1=2x n +1, 所以x n ≥12x n -1≥122x n -2≥…≥12n -1x 1=1
2
n -1.
故x n ≥1
2n -1.
由
x n x n +1
2
≥2x n +1-x n 得
1
x n +1-12≥2? ????
1x n -12>0, 所以1x n -12≥2? ????
1x n -1-12≥…≥2n -1? ????1x 1-12=2n -2, 故x n ≤1
2
n -2.
综上,12n -1≤x n ≤12
n -2(n ∈N *
).
考 点 整 合
1.数学归纳法
证明一个与正整数n 有关的命题,可按下列步骤进行: (1)(归纳奠基)证明当n 取第一个值n 0(n 0∈N *
)时命题成立;
(2)(归纳递推)假设n =k (k ≥n 0,k ∈N *
)时命题成立,证明当n =k +1时命题也成立. 只要完成这两个步骤,就可以断定命题对从n 0开始的所有正整数n 都成立. 2.反证法
一般地,由证明p q 转向证明:綈q r … t ,t 与假设矛盾,或与某个真命题矛盾,从而判定綈q 为假,推出q 为真的方法,叫做反证法. 3.放缩法
放缩法是利用不等式的传递性,证明不等式的方法,要证A
热点一 数学归纳法证明数列不等式
【例1】 (2017·金丽衢联考)设数列{a n }满足:a 1=a ,a n +1=2a n a 2
n +1
(a >0且a ≠1,n ∈N *
). (1)证明:当n ≥2时,a n (2)若b ∈(a 2,1),求证:当整数k ≥(b -a 2)(b +1)a 2(1-b )+1时,a k +1>b . 证明 (1)由a n +1= 2a n a 2n +1 知,a n 与a 1的符号相同, 而a 1=a >0,所以a n >0, 所以a n +1= 2a n + 1 a n ≤1,当且仅当a n =1时,a n +1=1, 下面用数学归纳法证明: ①因为a >0且a ≠1,所以a 2<1, a 3a 2=2a 22+1 >1,即有a 2 )时,有a k 2a k +1 a 2k +1+1 = 2a k +1+ 1a k +1 <1, 且 a k +2a k +1=2 a 2k +1+1 >1,即a k +1 (2)若a k ≥b ,则由(1)知当k ≥2时,1>a k +1>a k ≥b ; 若a k ≥1+nx , 而a 2 k +1 +1 a k +1 a k =a 2·2k -1 (1+a 22)(1+a 23)…(1+a 2 k )>a 2? ?? ??21+b 2k -1> a 2? ?? ??21+b k -1 =a 2? ?? ??1+1-b 1+b k -1 ≥a 2???? ? ?1+1-b 1+b (k -1). 因为k ≥(b -a 2)(b +1) a 2(1- b )+1, 所以1-b 1+b (k -1)+1≥b -a 2a 2+1=b a 2, 所以 a k +1>b . 探究提高 数学归纳法是解决和正整数有关命题的证明方法,可以借助递推公式,证明由特殊到一般的结论成立问题.因此,可以在数列不等式的证明中大显身手.在本例中,(1)首先根据条件等式的结构特征推出a n >0,然后用数学归纳法证明即可;(2)首先由(1)知当k ≥2时,1>a k +1>a k ≥b ,然后利用数列的递推公式证明即可. 热点二 反证法证明数列不等式 【例2】 (2018·温州调考)已知数列{a n }满足:a n >0,a n +1+1a n <2(n ∈N * ). (1)求证:a n +2 ); (2)求证:a n >1(n ∈N * ). 证明 (1)由a n >0,a n +1+1 a n <2, 得a n +1<2-1 a n <2. 因为2>a n +2+ 1 a n +1 >2 a n +2 a n +1 (由题知a n +1≠a n +2), 所以a n +2 (2)法一 假设存在a N ≤1(N ≥1,N ∈N * ), 由(1)可得当n >N 时,a n ≤a N +1<1. 根据a n +1-1<1-1a n =a n -1 a n <0,而a n <1, 所以1a n +1-1>a n a n -1=1+1 a n -1, 于是 1a N +2-1>1+1 a N +1-1 , …… 1a N +n -1>1+1a N +n -1-1. 累加可得 1a N +n -1>n -1+1 a N +1-1 .(*) 由假设可得a N +n -1<0, 而当n >-1a N +1-1+1时,显然有n -1+1 a N +1-1 >0, 因此有 1a N +n -1 a N +1-1 , 这显然与(*)矛盾. 所以a n >1(n ∈N * ). 法二 假设存在a N ≤1(N ≥1,N ∈N * ), 由(1)可得当n >N 时,0 <0,而a n <1, 所以11-a n +1 所以1-a n +11-a n >1a n ≥1a N +1 >1. 于是1-a n >(1-a n -1)? ?? ??1a N +1, 1-a n -1>(1-a n -2)? ????1a N +1, …… 1-a N +2>(1-a N +1)? ?? ??1a N +1. 累乘可得1-a n >(1-a N +1)? ?? ??1a N +1n -N -1 ,(*) 由(1)可得1-a n <1, 而当n >log 1a N +1? ? ? ??11-a N +1+N +1时, 则有(1-a N +1)? ?? ??1a N +1n -N -1 >1, 这显然与(*)矛盾. 所以a n >1(n ∈N * ). 探究提高 数列不等式需要对数列的范围及变化趋势进行探究,而条件又少,因此,反证法就成为解决这类问题的利器.在本例中,(1)首先根据已知不等式由a n +1<2-1 a n <2证明不等 式的右边,再根据已知不等式利用基本不等式,可证明不等式的左边;(2)考虑反证法,即假设存在a N ≤1,利用条件和(1),并结合放缩法逐步推出矛盾.进而证明不等式成立. 热点三 放缩法证明数列不等式 [考法1] 放缩为等比数列 【例3-1】 (2018·宁波调研)已知数列{a n }满足a 1=25,a n +1=2a n 3-a n ,n ∈N * . (1)求a 2; (2)求???? ?? 1a n 的通项公式; (3)设{a n }的前n 项的和为S n ,求证:65? ????1-? ????23n ≤S n <21 13. (1)解 由条件可知a 2=2a 13-a 1=4 13. (2)解 由a n +1=2a n 3-a n 得1a n +1=32·1a n -1 2, 即 1 a n +1-1=32? ????1a n -1, 所以???? ?? 1a n -1是等比数列, 又1 a 1-1=32,则1a n -1=32×? ????32n -1=? ????32n , 所以1 a n =? ?? ??32n +1. (3)证明 由(2)可得 a n =1 ? ????32n +1≥1 ? ????32n +? ?? ?? 32n -1=25? ????23n -1 . 所以S n ≥25+25·? ????231+…+25·? ????23n -1 =65? ?? ?? 1-? ????23n , 故S n ≥65? ?? ?? 1-? ????23n 成立. 另一方面a n =1 ? ????32n +1<1 ? ?? ??32n =? ????23n , 所以S n =a 1+a 2+a 3+…+a n <25+413+? ????233+? ????234+…+? ????23n =4665+89-89·? ????23n -2<4665+89<2113,n ≥3, 又S 1=25<2113,S 2=4665<2113,因此S n <2113. 所以65? ????1-? ????23n ≤S n <21 13. [考法2] 放缩为裂项求和 【例3-2】 (2018·金华联考)已知数列{a n }中,a 1=3,2a n +1=a 2 n -2a n +4. (1)证明:a n +1>a n ; (2)证明:a n ≥2+? ?? ? ?32n -1 ; (3)设数列???? ??1a n 的前n 项和为S n ,求证:1-? ????23n ≤S n <1. 证明 (1)∵2a n +1-2a n =a 2n -4a n +4=(a n -2)2 ≥0, ∴a n +1≥a n ≥3,∴(a n -2)2 >0, ∴a n +1>a n . (2)∵2a n +1-4=a 2 n -2a n =a n (a n -2), ∴ a n +1-2a n -2=a n 2≥3 2 , ∴a n -2≥32(a n -1-2)≥? ????322(a n -2-2)≥…≥? ????32n -1(a 1-2)=? ?? ??32n -1, ∴a n ≥2+? ?? ??32n -1 . (3)∵2(a n +1-2)=a n (a n -2), ∴1 2(a n +1-2)=1a n (a n -2)=12? ????1 a n -2-1a n , ∴ 1a n +1-2=1a n -2-1a n ,∴1a n =1a n -2-1 a n +1-2 , ∴S n =1a 1+1a 2+…+1a n =1a 1-2-1a 2-2+1a 2-2-1a 3-2+…+1a n -2-1a n +1-2 = 1a 1-2-1 a n +1-2 =1- 1 a n +1-2 . ∵a n +1-2≥? ????32n ,∴0<1a n +1-2≤? ????23n , ∴1-? ?? ??23n ≤S n =1-1a n +1-2<1. 探究提高 数列中不等式的证明本身就是放缩的结果,在证明过程中,要善于观察数列通项的特点,结合不等式的结构合理地选择放大与缩小,常见的两种放缩方式是:①放缩成等比数列求和形式;②放缩成裂项求和形式. 数列、不等式是高中数学的重点内容之一,也是初等数学与高等数学的衔接点之一.命题方式灵活,对学生的数学思维要求较高,具有良好的高考选拔功能.数列中不等式的证明,是浙江省高考数学试题的特色,解决问题方法独特,需要综合运用分析法、放缩法、反证法、数学归纳法、以及构造函数借助导数的工具、不等式的性质等解决问题. 1.(2016·浙江卷)设数列{a n }满足|a n -a n +1 2 |≤1,n ∈N * . (1)证明:|a n |≥2 n -1 (|a 1|-2),n ∈N * ; (2)若|a n |≤? ?? ??32n ,n ∈N *,证明:|a n |≤2,n ∈N * . 证明 (1)由? ??? ?? a n - a n +12≤1得|a n |-1 2|a n +1|≤1, 故|a n |2n -|a n +1|2n +1≤12n ,n ∈N * , 所以|a 1|21-|a n |2n =? ????|a 1|21-|a 2|22+? ????|a 2|22-|a 3|23+…+? ????|a n -1|2 n -1-|a n |2n ≤121+122+…+12n -1=1-12 n -1 <1, 因此|a n |≥2n -1 (|a 1|-2). (2)任取n ∈N * ,由(1)知,对于任意m >n , |a n |2n -|a m |2m =? ????|a n |2n -|a n +1|2n +1+? ????|a n +1|2n +1-|a n +2|2n +2+…+? ????|a m -1|2m -1-|a m |2m ≤12n +12n +1+…+12m -1=12n -1? ? ???1-12m -n < 12 n -1 , 故|a n |<? ????12n -1+|a m |2m ·2n ≤??????12 n -1+12m ·? ????32m ·2n =2+? ????34m ·2n . 从而对于任意m >n ,均有|a n |<2+? ?? ??34m ·2n .① 由m 的任意性得|a n |≤2. 否则,存在n 0∈N * , 与①式矛盾.综上,对于任意n ∈N * ,均有|a n |≤2. 2.(2018·学军中学月考)已知数列{a n }满足,a 1=1,a n =1 a n +1-12. (1)求证:2 3 ≤a n ≤1; (2)求证:|a n +1-a n |≤1 3; (3)求证:|a 2n -a n |≤10 27. 证明 (1)用数学归纳法证明. ①当n =1时,命题显然成立; ②假设n =k (k ≥1,k ∈N * )时,有23≤a k ≤1成立, 则当n =k +1时,a k +1= 1 a k +12≤123+ 12<1, a k +1=1a k +12 ≥11+ 12 =2 3,即当n =k +1时也成立, 所以对任意n ∈N * ,都有23≤a n ≤1. (2)当n =1时,|a 2-a 1|=1 3 , 当n ≥2时,∵? ????a n +12? ????a n -1+12=? ????a n +12·1a n =1+12a n ≥1+12=32, ∴|a n +1-a n |=? ?? ??? ??1a n +12-1a n -1+12 = |a n -a n -1|? ????a n +12? ????a n -1+12 ≤23|a n -a n -1|≤…≤? ????23n -1|a 2-a 1| =13·? ????23n -1<13. 综上所述,|a n +1-a n |≤13 . (3)当n =1时,|a 2-a 1|=13=927<10 27; 当n ≥2时,由(2)知 |a 2n -a n |≤|a 2n -a 2n - 1 |+|a 2n -1 -a 2n -2 |+…+|a n +1 -a n |≤ 13 ???? ??? ????232n -2+? ????232n -3+…+? ??? ?23n -1 =? ?? ??23n -1 -? ?? ??232n -1≤23-? ????233=10 27 . 综上所述,|a 2n -a n |≤10 27 . 3.(2018·浙东北大联盟考试)已知数列{a n }满足a 1=12,a n +1=a n -a 2 n n (n +1),数列?? ?? ??a n +1a n 的前n 项和为S n .证明:当n ∈N * 时, (1)0 3n -1; (3)S n >n -1 2 . 证明 (1)由于a n +1-a n =-a 2n n (n +1) ≤0, 则a n +1≤a n . 若a n +1=a n ,则a n =0,与a 1=1 2矛盾, 故a n ≠0,从而a n +1 a 1=12 >a 2>a 3>…>a n . 又 a n +1a n =1-a n n (n +1)≥1-1 2n (n +1) >0, 则a n +1与a n 同号. 又a 1=1 2>0,则a n +1>0,故0 (2)由于0 则a n +1=a n -a 2n n (n +1) , 即1a n -1 a n +1 <- 1n (n +1)=1n +1-1 n , 1 a n +1-1a n >1n -1n +1