d à大 学
xu é
大d à学xu é之zh ī道d ào ，在z ài 明m ín ɡ明m ín ɡ德d é，在z ài 亲q īn 民m ín ，在z ài 止zh ǐ于y ú至zh ì善sh àn 。
知zh ī止zh ǐ而ér 后h òu 有y ǒu 定d ìn ɡ
，定d ìn ɡ而ér 后h òu 能n én ɡ静j ìn ɡ，静j ìn ɡ而ér 后h òu 能n én ɡ安ān
，安ān 而ér 后h òu 能n én ɡ虑l ǜ，虑l ǜ而ér 后h òu 能n én ɡ得d é。物w ù有y ǒu 本b ěn 末m ò，事sh ì有y ǒu 终zh ōn ɡ始sh ǐ，知zh ī所su ǒ先xi ān 后h òu ，则z é近j ìn 道d ào 矣y ǐ。
古g ǔ之zh ī欲y ù明m ín ɡ明m ín ɡ德d é于y ú天ti ān 下xi à者zh ě
，先xi ān 治zh ì其q í国gu ó；欲y ù治zh ì其q í国gu ó者zh ě，先xi ān 齐q í其q í家ji ā；欲y ù齐q í其q í家ji ā者zh ě，
先xi ān 修xi ū其q í身sh ēn ；欲y ù修xi ū其q í身sh ēn 者zh ě，先xi ān 正zh èn ɡ其q í心x īn ；欲y ù正zh èn ɡ其q í心x īn 者zh ě，先xi ān 诚ch én ɡ其q í意y ì；欲y ù诚ch én ɡ其q í意y ì者zh ě，
先xi ān 致zh ì其q í知zh ī；致zh ì知zh ī在z ài 格g é物w ù。
物w ù格g é而ér 后h òu 知zh ī至zh ì，知zh ī至zh ì而ér 后h òu 意y ì诚ch én ɡ，意y ì诚ch én ɡ而ér 后h òu 心x īn 正zh èn ɡ，心x īn 正zh èn ɡ而ér 后h òu 身sh ēn 修xi ū，身sh ēn 修xi ū而
ér
后h òu 家ji ā齐q í
，家ji ā齐q í而ér 后h òu 国gu ó治zh ì，国gu ó治zh ì而ér 后h òu 天ti ān 下xi à平p ín ɡ。
自z ì天ti ān 子z ǐ以y ǐ至zh ì于y ú庶sh ù人r én 。一y ī是sh ì皆ji ē以y ǐ修xi ū身sh ēn 为w éi
本b ěn 。其q í本b ěn 乱lu àn ，而ér 末m ò治zh ì者zh ě否f ǒu 矣y ǐ
。其q í所su ǒ厚h òu 者zh ě薄b ó，而ér 其q í所su ǒ薄b ó者zh ě厚h òu ，未w èi 之zh ī有y ǒu 也y ě。此c ǐ谓w èi 知zh ī本b ěn ，此c ǐ谓
w èi 知zh ī之zh ī至zh ì也y ě。
所su ǒ谓w èi 诚ch én ɡ其q í意y ì者zh ě
，毋w ú自z ì欺q ī也y ě。如r ú恶w ù恶è臭xi ù，如r ú好h ào 好h ǎo 色s è
。此c ǐ之zh ī谓w èi 自z ì谦qi è。故ɡù君j ūn 子z ǐ必b ì慎sh èn 其q í独d ú也y ě。小xi ǎo 人r én 闲xi án 居j ū为w éi 不b ù善sh àn ，无w ú所su ǒ不b ù至zh ì。见ji àn 君j ūn 子z ǐ而ér 后h òu 厌y àn 然r án ，掩y ǎn 其q í不b ù善sh àn ，而ér 著zh ù其q í善sh àn 。人r én 之zh ī视sh ì己j ǐ，如r ú见ji àn 其q í肺f èi 肝g ān 然r án ，则z é何h é益y ì矣y ǐ？此c ǐ谓w èi 诚ch én ɡ于y ú中zh ōn ɡ，形x ín ɡ于y ú外w ài 。故ɡù君j ūn 子z ǐ必b ì慎sh èn 其q í独d ú也y ě。
曾z ēn ɡ子z ǐ曰yu ē
：“十sh í目m ù所su ǒ视sh ì，十sh í手sh ǒu 所su ǒ指zh ǐ，其q í严y án 乎h ū！”富f ù润r ùn 屋w ū，德d é润r ùn 身sh ēn ，心x īn 广gu ǎn ɡ体t ǐ胖p án ，故ɡù君j ūn 子z ǐ必b ì诚ch én ɡ其q í意y ì。
诗sh ī云y ún
:“瞻zh ān 彼b ǐ淇q í澳y ù,菉l ù竹zh ú猗y ī猗y ī。有y ǒu 斐f ěi 君j ūn 子z ǐ，如r ú切qi ē如r ú磋cu ō，如r ú琢zhu ó如r ú磨m ó。瑟s è兮x ī僴xi àn 兮x ī！赫h è
兮x ī喧xu ān 兮x ī！有y ǒu 斐f ěi 君j ūn 子z ǐ，终zh ōn ɡ不b ù可k ě谖xu ān 兮x ī。”如
r ú切qi ē如r ú磋cu ō者zh ě，道d ào 学xu é也y ě。如r ú琢zhu ó如r ú磨m ó者zh ě，自z ì修xi ū也y ě。瑟s è兮x ī僴xi àn 兮x ī者zh ě
，恂x ún 慄l ì也y ě。赫h è兮x ī喧xu ān 兮x ī者zh ě，威w ēi 仪y í也y ě。有y ǒu 斐f ěi 君j ūn 子z ǐ，终zh ōn ɡ不b ù可k ě谖xu ān 兮x ī者zh ě，道d ào 盛sh èn ɡ德d é至zh ì善sh àn ，民m ín 之zh ī不b ù能n én ɡ忘w àn ɡ也y ě。
诗sh ī云y ún ：“於w ū戏h ū！前qi án 王w án ɡ不b ú忘w àn ɡ。”君j ūn 子z ǐ贤
xi án 其q í贤xi án 而ér 亲q īn 其q í亲q īn
，小xi ǎo 人r én 乐l è其q í乐l è而ér 利l ì其q í利l ì，此
c ǐ以y ǐ沒m ò世sh ì不b ú忘w àn ɡ也y ě。
康k ān ɡ诰g ào 曰yu ē：“克k è明m ín ɡ德d é。”太t ài 甲ji ǎ曰yu ē：“顾
ɡù諟sh ì天ti ān 之zh ī明m ín ɡ命m ìn ɡ
。”帝d ì典di ǎn 曰yu ē：“克k è明m ín ɡ峻j ùn 德d é。”皆ji ē自z ì明m ín ɡ也y ě。
汤t ān ɡ之zh ī盘p án 铭m ín ɡ曰yu ē
：“苟g ǒu 日r ì新x īn ，日r ì日r ì新x īn ，又y òu 日r ì新x īn 。”康k ān ɡ诰g ào 曰yu ē：“作zu ò新x īn 民m ín 。”诗sh ī曰yu ē：“周zh ōu 虽su ī旧ji ù邦b ān ɡ
，其q í命m ìn ɡ维w éi 新x īn 。”是sh ì故ɡù君j ūn 子z ǐ无w ú所su ǒ不b ú用y òn ɡ其q í极j í。
诗sh ī云y ún ：“邦b ān ɡ畿j ī千qi ān 里l ǐ，惟w éi 民m ín 所su ǒ止zh ǐ。诗sh ī云y ún ：
“缗mi án 蛮m án 黄hu án ɡ鸟ni ǎo ，止zh ǐ于y ú丘qi ū隅y ú。”子z ǐ曰yu ē：“于
y ú止zh ǐ知zh ī其q í所su ǒ止zh ǐ，可k ě以y ǐ人r én 而ér 不b ù如r ú鸟ni ǎo 乎h ū？”诗sh ī云y ún ：
“穆m ù穆m ù文w én 王w án ɡ，於w ū缉q ì熙x ī敬j ìn ɡ止zh ǐ。”为w éi 人r én 君j ūn ，止zh ǐ于y ú仁r én 。为w éi 人r én 臣ch én ，止zh ǐ于y ú敬j ìn ɡ。为w éi 人r én 子z ǐ
，止zh ǐ于y ú孝xi ào 。为w éi 人r én 父f ù，止zh ǐ于y ú慈c í。与y ǔ国gu ó人r én 交ji āo ，止zh ǐ于y ú信x ìn
。
子z ǐ曰yu ē：“听t īn ɡ讼s òn ɡ，吾w ú犹y óu 人r én 也y ě。必b ì也y ě使sh ǐ无w ú讼s òn ɡ乎h ū？无w ú情q ín ɡ者zh ě，不b ù得d é尽j ìn 其q í辞c í。大d à畏w èi 民m ín 志zh ì，此c ǐ谓w èi 知zh ī本b ěn 。
所su ǒ谓w èi 修xi ū身sh ēn 在z ài 正zh èn ɡ其q í心x īn 者zh ě
：身sh ēn 有y ǒu 所su ǒ忿f èn 懥zh ì，则z é不b ù得d é其q í正zh èn ɡ；有y ǒu 所su ǒ恐k ǒn ɡ惧j ù，则z é不b ù得d é其q í正zh èn ɡ；有y ǒu 所su ǒ好h ào 乐l è，则z é不b ù得d é其q í正zh èn ɡ；有y ǒu 所su ǒ忧y ōu 患hu àn ，
则z é不b ù得d é其q í正zh èn ɡ；心x īn 不b ù在z ài 焉y ān ，视sh ì而ér 不b ù见ji àn ，听
t īn ɡ而ér 不b ù闻w én ，食sh í而ér 不b ù知zh ī其q í味w èi 。此c ǐ谓w èi 修xi ū身sh ēn 在z ài 正zh èn ɡ其q í心x īn 。
所su ǒ谓w èi 齐q í其q í家ji ā在z ài 修xi ū其q í身sh ēn 者zh ě：人r én ，之zh ī其q í所
su ǒ亲q īn 爱ài 而ér 辟p ì焉y ān ，之zh ī其q í所su ǒ贱ji àn 恶w ù而ér 辟p ì焉y ān ，之zh ī其q í所su ǒ
畏w èi 敬j ìn ɡ而ér 辟p ì焉y ān ，之zh ī其q í所su ǒ哀āi 矜j īn 而ér 辟p ì焉y ān ，之zh ī其q í所
su ǒ敖ào 惰du ò而ér 辟p ì焉y ān 。故ɡù好h ào 而ér 知zh ī其q í恶è，恶w ù而ér 知zh ī其q í美m ěi 者zh ě，天ti ān 下xi à鲜xi ǎn 矣y ǐ。故ɡù谚y àn 有y ǒu 之zh ī曰yu ē，人r én 莫m ò知zh ī其q í子
z ǐ
之zh ī恶è。莫m ò知zh ī其q í苗mi áo 之zh ī硕shu ò。”此c ǐ谓w èi 身sh ēn 不b ù修xi ū，不b ù可k ě以y ǐ齐q í其q í家ji ā。
所su ǒ谓w èi 治zh ì国gu ó必b ì先xi ān 齐q í其q í家ji ā者zh ě
，其q í家ji ā不b ù可k ě教ji ào ，而ér 能n én ɡ教ji ào 人r én 者zh ě，无w ú之zh ī。故ɡù君j ūn 子z ǐ不b ù出ch ū家ji ā，
而ér 成ch én ɡ教ji ào 于y ú国gu ó。孝xi ào 者zh ě，所su ǒ以y ǐ事sh ì君j ūn 也y ě。弟t ì者zh ě，
所su ǒ以y ǐ事sh ì长zh ǎn ɡ也y ě
。慈c í者zh ě，所su ǒ以y ǐ使sh ǐ众zh òn ɡ也y ě。康k ān ɡ诰g ào 曰yu ē：“如r ú保b ǎo 赤ch ì子z ǐ。”心x īn 诚ch én ɡ求qi ú之zh ī，虽su ī不b ú中zh òn ɡ，不b ù远yu ǎn 矣y ǐ。未w èi 有y ǒu 学xu é养y ǎn ɡ子z ǐ，而ér 后h òu 嫁ji à者zh ě也y ě
。 一y ī家ji ā仁r én ，一y ī国gu ó兴x īn ɡ仁r én ；一y ī家ji ā让r àn ɡ，一y ī国gu ó兴
x īn ɡ让r àn ɡ；一y ī人r én 贪t ān 戾l ì，一y ī国gu ó作zu ò乱lu àn ；其q í机j ī如r ú此c ǐ。此
c ǐ谓w èi 一y ì言y án 偾f èn 事sh ì，一y ì人r én 定
d ìn ɡ国gu ó。尧y áo 舜sh ùn 率shu ài 天ti ān 下xi à以y ǐ
仁r én ，而ér 民m ín 从c ón ɡ之zh ī。桀ji é纣zh òu 率shu ài 天ti ān 下xi à以y ǐ暴b ào ，而ér 民
m ín 从c ón ɡ之zh ī。其q í所su ǒ令l ìn ɡ反f ǎn 其q í所su ǒ好h ào ，而ér 民m ín 不b ù从c ón ɡ
。是sh ì故ɡù君j ūn 子z ǐ有y ǒu 诸zh ū己j ǐ，而ér 后h òu 求qi ú诸zh ū人r én 。无w ú诸zh ū己j ǐ，而ér 后h òu 非
f ēi
诸zh ū人r én 。所su ǒ藏c án ɡ乎h ū身sh ēn 不b ú恕sh ù
，而ér 能n én ɡ喻y ù诸zh ū人r én 者zh ě，未w èi 之zh ī有y ǒu 也y ě。故ɡù治zh ì国gu ó在z ài 齐q í其q í家ji ā。
诗sh ī云y ún
：“桃t āo 之zh ī夭y āo 夭y āo ，其q í叶y è蓁zh ēn 蓁zh ēn 。之zh ī子z ǐ于y ú归gu ī，宜y í其q í家ji ā人r én
。”宜y í其q í家ji ā人r én ，而ér 后h òu 可k ě以y ǐ教ji ào 国gu ó人r én 。诗sh ī云y ún ：“宜y í兄xi ōn ɡ宜y í弟d ì
。”宜y í兄xi ōn ɡ宜y í弟d ì，而ér 后h òu 可k ě以y ǐ教ji ào 国gu ó人r én 。诗sh ī云y ún ：“其q í仪y í不b ú忒t è，正
zh èn ɡ是sh ì四s ì国gu ó
。“其q í为w éi 父f ù子z ǐ兄xi ōn ɡ弟d ì足z ú法f ǎ，而ér 后h òu 民m ín 法f ǎ之zh ī也y ě。此c ǐ谓w èi 治zh ì国gu ó在z ài 齐q í其q í家ji ā。
所su ǒ谓w èi 平p ín ɡ天ti ān 下xi à在z ài 治zh ì其q í国gu ó者zh ě
：上sh àn ɡ老l ǎo 老l ǎo ，而ér 民m ín 兴x īn ɡ孝xi ào
；上sh àn ɡ长zh ǎn ɡ长zh ǎn ɡ，而ér 民m ín 兴x īn ɡ弟t ì；上sh àn ɡ恤x ù孤g ū，而ér 民m ín 不b ú倍b èi 。是sh ì以y ǐ君j ūn 子z ǐ有y ǒu 絜xi é矩j ǔ之zh ī道d ào 也y ě
。所su ǒ恶w ù于y ú上sh àn ɡ
，毋w ú以y ǐ使sh ǐ下xi à；所su ǒ恶w ù于y ú下xi à，毋w ú以y ǐ事sh ì上sh àn ɡ；所su ǒ恶w ù于y ú前qi án ，毋w ú以y ǐ先xi ān 后h òu ；所su ǒ恶w ù于y ú后h òu ，
毋w ú以y ǐ从c ón ɡ前qi án ；所su ǒ恶w ù于y ú右y òu ，毋w ú以y ǐ交ji āo 于y ú左zu ǒ；所su ǒ恶w ù于y ú左zu ǒ，毋w ú以y ǐ交ji āo 于y ú右y òu ；此c ǐ之zh ī谓w èi 絜xi é矩j ǔ之zh ī道d ào 。
诗sh ī云y ún
：“乐l è只zh ǐ君j ūn 子z ǐ，民m ín 之zh ī父f ù母m ǔ。民m ín 之zh ī所su ǒ好h ào 好h ào 之zh ī
；民m ín 之zh ī所su ǒ恶w ù恶w ù之zh ī。此c ǐ之zh ī谓w èi 民m ín 之zh ī父f ù母m ǔ。诗sh ī云y ún ：“节ji é彼b ǐ南n án 山sh ān ，维w éi 石sh í岩y án 岩y án 。赫h è赫h è师sh ī尹y ǐn ，民m ín 具j ù尔ěr 瞻zh ān 。”有y ǒu 国gu ó者zh ě不b ù可k ě以y ǐ不b ù慎sh èn ；辟p ì，则z é为w èi 天ti ān 下xi à僇l ù矣y ǐ。
诗sh ī云y ún ：“殷y īn 之zh ī未w èi 丧s àn ɡ师sh ī，克k è配p èi 上sh àn ɡ帝d ì。仪
y í监ji àn 于y ú殷y īn ，峻j ùn 命m ìn ɡ不b ù易y ì。“道d ào 得d é众zh òn ɡ则z é得d é国gu ó，
失sh ī众zh òn ɡ则z é失sh ī国gu ó。是sh ì故ɡù君j ūn 子z ǐ先xi ān 慎sh èn 乎h ū德d é
；有y ǒu 德d é此c ǐ有y ǒu 人r én ，有y ǒu 人r én 此c ǐ有y ǒu 土t ǔ，有y ǒu 土t ǔ此c ǐ有y ǒu 财c ái
，有y ǒu 财c ái 此c ǐ有y ǒu 用y òn ɡ
。德d é者zh ě，本b ěn 也y ě；财c ái 者zh ě，末m ò也y ě。外w ài 本b ěn 内n èi 末m ò，争zh ēn ɡ民m ín 施sh ī夺du ó。是sh ì故ɡù财c ái 聚j ù则z é民m ín 散s àn ，财c ái 散s àn 则
z é
民m ín 聚j ù。是sh ì故ɡù言y án 悖b èi 而ér 出ch ū者zh ě，亦y ì悖b èi 而ér 入r ù；货hu ò悖b èi 而ér 入r ù者zh ě，亦y ì悖b èi 而ér 出ch ū。
康k ān ɡ诰g ào 曰yu ē
：“惟w éi 命m ìn ɡ不b ù于y ú常ch án ɡ。”道d ào 善sh àn 则z é得d é之zh ī，不b ù善sh àn 则z é失sh ī之zh ī矣y ǐ。楚ch ǔ书sh ū曰yu ē：“楚ch ǔ国gu ó无w ú以y ǐ为w éi 宝b ǎo ；惟w éi 善sh àn 以y ǐ为w éi 宝b ǎo 。”舅ji ù犯f àn 曰yu ē：“亡w án ɡ人r én 无w ú以y ǐ为w éi 宝b ǎo ；仁r én 亲q īn 以y ǐ为w éi 宝b ǎo 。”秦q ín 誓sh ì曰yu ē：“若ru ò有y ǒu 一y í介ji è臣ch én ，断du àn 断du àn 兮x ī，无w ú他t ā技j ì，其q í心x īn 休xi ū休xi ū焉y ān ，其q í如r ú有y ǒu 容r ón ɡ焉y ān ；人r én 之zh ī有y ǒu 技j ì，若ru ò己j ǐ有y ǒu 之zh ī；人r én 之zh ī彦y àn 圣sh èn ɡ
，其q í心x īn 好h ào 之zh ī，不b ú啻ch ì若ru ò自z ì其q í口k ǒu 出ch ū；寔sh í能n én ɡ容r ón ɡ之zh ī。以y ǐ能n én ɡ保b ǎo 我w ǒ子z ǐ孙s ūn 黎l í民m ín ，尚sh àn ɡ亦y ì有y ǒu 利l ì哉z āi
！人r én 之zh ī有y ǒu 技j ì，媢m ào 嫉j í以y ǐ恶w ù之zh ī，人r én 之zh ī彦y àn 圣sh èn ɡ，而ér 违
w éi 之zh ī俾b ǐ不b ù通t ōn ɡ；寔sh í不b ù能n én ɡ容r ón ɡ。以y ǐ不b ù能n én ɡ保b ǎo 我w ǒ子z ǐ孙s ūn 黎l í民m ín 亦y ì曰yu ē殆d ài 哉z āi ！”
唯w éi 仁r én 人r én 放f àn ɡ流li ú之zh ī
，迸b ǐn ɡ诸zh ū四s ì夷y í，不b ù与y ǔ同t ón ɡ中zh ōn ɡ国gu ó。此c ǐ谓w èi 唯w éi 仁r én 人r én 为w éi 能n én ɡ爱ài 人r én ，能n én ɡ恶w ù人r én 。
见ji àn 贤xi án 而ér 不b ù能n én ɡ举j ǔ，举j ǔ而ér 不b ù能n én ɡ先xi ān ，命m ìn ɡ也y ě；见ji àn
不b ú善sh àn 而ér 不b ù能n én ɡ退tu ì，退tu ì而ér 不b ù能n én ɡ远yu ǎn ，过gu ò也y ě。好
h ào 人r én 之zh ī所su ǒ恶w ù，恶w ù人r én 之zh ī所su ǒ好h ào ，是sh ì谓w èi 拂f ú人r én 之zh ī性x ìn ɡ。菑z āi 必b ì逮d ài 夫f ú身sh ēn 。是sh ì故ɡù君j ūn 子z ǐ有y ǒu 大d à道d ào ，必b ì忠zh ōn ɡ信x ìn 以y ǐ得d é之zh ī，骄ji āo 泰t ài 以y ǐ失sh ī之zh ī。
生sh ēn ɡ财c ái 有y ǒu 大d à道d ào
，生sh ēn ɡ之zh ī者zh ě众zh òn ɡ，食sh í之zh ī者zh ě寡gu ǎ，为w éi 之zh ī者zh ě疾j í，用y òn ɡ之zh ī者zh ě舒sh ū，则z é财c ái 恒h én ɡ足z ú矣y ǐ。仁r én 者zh ě以y ǐ财c ái 发f ā身sh ēn ，不b ù仁r én 者zh ě以y ǐ身sh ēn 发f ā财c ái 。未w èi 有
y ǒu 上sh àn ɡ好h ào 仁r én ，而ér 下xi à不b ú好h ào 义y ì者zh ě也y ě；未w èi 有y ǒu 好h ào 义y ì，其
q í事sh ì不b ù终zh ōn ɡ者zh ě也y ě；未w èi 有y ǒu 府f ǔ库k ù财c ái
，非f ēi 其q í财c ái 者zh ě也y ě；孟m èn ɡ献xi àn 子z ǐ曰yu ē
：“畜x ù马m ǎ乘sh èn ɡ，不b ù察ch á于y ú鸡j ī豚t ún ；伐f á冰b īn ɡ之zh ī家ji ā，不b ú畜x ù牛ni ú羊y án ɡ；百b ǎi 乘sh èn ɡ之zh ī家ji ā，不b ú畜x ù聚
j ù
敛li ǎn 之zh ī臣ch én ，与y ǔ其q í有y ǒu 聚j ù敛li ǎn 之zh ī臣ch én ，宁n ìn ɡ有y ǒu 盜d ào 臣ch én 。”此c ǐ谓w èi 国gu ó不b ù以y ǐ利l ì为w éi 利l ì
，以y ǐ义y ì为w éi 利l ì也y ě。长zh ǎn ɡ国gu ó家ji ā而ér 务w ù财c ái 用y òn ɡ者zh ě，必b ì自z ì小xi ǎo 人r én 矣y ǐ。彼b ǐ为w éi 善sh àn 之zh ī。小xi ǎo 人r én 之zh ī使sh ǐ为w éi 国gu ó家ji ā，菑z āi 害h ài 并b ìn ɡ至zh ì，虽su ī有y ǒu 善sh àn 者zh ě，亦y ì无w ú如r ú之zh ī何h é矣y ǐ。
此c ǐ谓w èi 国gu ó不b ù以y ǐ利l ì为w éi 利l ì，以y ǐ义y ì为w éi 利l ì也y ě。